بررسی رابطه خردگرایی و تقدیرگرایی در شاهنامه فردوسی

چکیده دراین رساله بررسی رابطه خردگرایی و تقدیرگرایی در شاهنامه به این ترتیب شرح و گزارش شده است: در ابتدا ضمن ارائه کلیاتی از مفاهیم کلامی که موضوع رساله حاضر در آن قرار می گیرد و نیز طرح سوالاتی که اساس و بنیان این پژوهش است تصویری از اهمیت کلی این تحقیق نمودار شده است. سپس خردگرایی فردوسی و عوامل موثر در آن مورد پژوهش قرار گرفته است و با مقایسه شاعران معاصر فردوسی با وی، شخصیت خردگرای شاعر حکیم نمایان می شود. در کنار آن بررسی تقدیرگرایی در شاهنامه در پرتو ریشه های باستانی و اسلامی صورت گرفته و نشان داده شده است که محتوای تقدیرگرای داستان های شاهنامه از تفکر زروانی نشأت گرفته است و عواملی همچون فلک، روزگار، زمانه، چرخ و ... را داننده تقدیر و سرنوشت می داند اما تقدیرگرایی شخص فردوسی ریشه های اسلامی دارد و به قضا و قدر از منظر اسلامی معتقد است؛ چرا که آسمان و اختران و دیگر موجودات را بی خبر از راز آفرینش موجودات می داند. پس از آن با تکیه بر اصول اعتقادی مکتب تشیع که در شاهنامه جلوه گر است شیعه امامی بودن شاعر نشان داده شده است که در پرتو آن می توان تأکید بر نیروی خرد در کنار تقدیر در شاهنامه را بر طبق اصل "لا جبر و لا تفویض بل امر بین الامرین" پذیرفت و به گونه ای عقلانی به آن پاسخ گفت.